P-05-865 Dylid gwarantu bod dewisiadau sy’n seiliedig yn llwyr ar blanhigion ar bob bwydlen y sector cyhoeddus, i ddiogelu hawliau figaniaid ac er budd ein hiechyd, yr amgylchedd ac anifeiliaid
P-05-865 Dylid gwarantu bod dewisiadau sy’n seiliedig yn llwyr ar blanhigion ar bob bwydlen y sector cyhoeddus, i ddiogelu hawliau figaniaid ac er budd ein hiechyd, yr amgylchedd ac anifeiliaid
P-05-865 Dylid gwarantu bod dewisiadau sy’n seiliedig yn llwyr ar
blanhigion ar bob bwydlen y sector cyhoeddus, i ddiogelu hawliau figaniaid ac
er budd ein hiechyd, yr amgylchedd ac anifeiliaid
Cyflwynwyd y ddeiseb hon gan Louise Davies, ar ôl casglu
1,109 o lofnodion.
Geiriad
y ddeiseb:
Rydym yn galw ar
Lywodraeth Cymru i sicrhau bod holl sefydliadau'r sector cyhoeddus yng Nghymru
yn darparu o leiaf un opsiwn bwyd sy'n seiliedig ar blanhigion ar bob bwydlen
ddyddiol i fodloni hawliau figaniaid ac i wneud y mwyaf o fanteision moesegol,
manteision amgylcheddol a manteision iechyd deietau figan.
Mae rhagor o bobl o bob
oedran yn gwneud y penderfyniad i fyw'n figan, ac mae nifer y bobl yn y DU sy'n
figaniaid wed dyblu ddwywaith yn y pedair blynedd diwethaf. Mae rhagor o bobl
hefyd yn dewis bwyd sy'n seiliedig ar blanhigion am resymau iechyd, rhesymau
amgylcheddol a rhesymau moesegol.
Mae gan figaniaid yr un
amddiffyniadau cyfreithiol â phobl â chredoau crefyddol, oherwydd mae ein
hargyhoeddiad moesegol ei bod yn anghywir i ddefnyddio a lladd anifeiliaid nad
ydynt yn ddynol yn ddiangen wedi'i ddiogelu'n gyfreithiol. Mae gan ddarparwyr
gwasanaethau rwymedigaeth i ddarparu ar gyfer figaniaid ac i osgoi unrhyw
wahaniaethu ar sail figaniaeth. Yn anffodus, er gwaethaf hyn, yn aml mae diffyg
darpariaeth ar gyfer figaniaid yn y sector cyhoeddus, ac mae cleifion mewn
ysbytai, carcharorion a phlant ysgol yn aml yn llwglyd. Llywodraeth Cymru sy'n
gyfrifol am sicrhau bod y sector cyhoeddus yng Nghymru yn darparu ar gyfer
figaniaid, a byddai'r ddeddfwriaeth arfaethedig yn cynorthwyo i gyflawni'r
ddyletswydd honno.
Gall pawb fwynhau bwyd
sy'n seiliedig ar blanhigion. Mae Cymdeithas Ddeieteg Prydain yn cydnabod bod
deietau planhigion sydd wedi'u cynllunio'n dda yn addas ar gyfer pob oedran a
phob cyfnod bywyd. Mae gwaith ymchwil sylweddol wedi cysylltu deietau
planhigion â phwysedd gwaed is, lefel colesterol is, cyfraddau is o glefyd y
galon, diabetes math 2 a rhai mathau o ganser.
Mae deiet sy'n seiliedig
ar blanhigion yn well ar gyfer yr amgylchedd a gall leihau ein hallyriadau
carbon sy'n gysylltiedig â bwyd hyd at 50 y cant. Mae'r Cenhedloedd Unedig wedi
annog newid byd-eang tuag at ddeiet heb ddim cig a llaeth er lles ein planed,
ac mae gan Gymru y cyfle i arwain y ffordd.
Gwybodaeth ychwanegol:
Diffinnir figaniaeth fel ffordd o fyw sy’n ceisio gwahardd, cyn belled ag y
bo’n bosibl ac yn ymarferol, pob math o fanteisio ar anifeiliaid, a chreulondeb
tuag atynt, ar gyfer cael bwyd, dillad nac i unrhyw bwrpas arall.
Mae ymgyrch ‘Arlwyo i
Bawb’ y Gymdeithas Figan wedi bod yn annog sefydliadau’r sector cyhoeddus
(ysgolion, ysbytai, cynghorau a charchardai), i gynyddu eu dewisiadau o ran
planhigion. Cafodd yr ymgyrch dderbyniad da, ac mae llawer o sefydliadau’r
sector cyhoeddus yn cydnabod y gellir gwneud gwelliannau, ac maent wedi cytuno
i gynyddu’r ddarpariaeth o ran llysiau. Mae cyngor sir yn Lloegr, prifysgolion
ym Manceinion a Llundain, a bwrdd iechyd yng Nghymru ymhlith nifer o
sefydliadau’r sector cyhoeddus sy’n gwneud newidiadau cadarnhaol i’w bwydlenni
oherwydd yr ymgyrch hon.
Mae Cymdeithas Ddeieteg
Prydain ac Academi Maetheg a Deieteg America yn cydnabod bod deietau planhigion
yn addas ar gyfer pob oedran a phob cyfnod bywyd. Er mwyn manteisio i’r eithaf
ar ddeiet planhigion, dylai gynnwys digon o rawn cyflawn, ffrwythau, cnau,
hadau a llysiau, sy’n llawn ffibr, fitaminau a mwynau buddiol. Mae’n hawdd
cynnig opsiynau blasus sy’n cynnwys y bwydydd hyn, sy’n gyfoethog mewn ffibr ac
yn isel mewn braster gorlawn. Mae gan y Gymdeithas Figan lawer o adnoddau a
ryseitiau ar eu gwefan, a all helpu sefydliadau i sicrhau eu bod yn cynnig bwyd
planhigion iach, cytbwys a blasus.
https://www.vegansociety.com/resources/nutrition-and-health
Mae Portiwgal wedi
cyflwyno deddfwriaeth sy’n ysgogi holl ffreuturau’r sector cyhoeddus i ddarparu
opsiwn llysieuol (figan) llym ar eu bwydlenni dyddiol. Deilliodd y
ddeddfwriaeth hon yn sgîl ymgyrch a deiseb a hyrwyddwyd gan Gymdeithas
Llysieuol Portiwgal, gweler: https://www.vegansociety.com/whats-new/news/new-law-makes-vegan-option-compulsory-portuguese-public-canteens-%E2%80%93-britain-next
Statws
Yn ei gyfarfod ar 09/06/2020
penderfynodd y Pwyllgor Deisebau fod y ddeiseb hon wedi'i chwblhau.
Trafododd y Pwyllgor yr
ohebiaeth ychwanegol sydd wedi dod i law a chytunodd i ysgrifennu at y Pwyllgor
Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Materion Gwledig i ofyn iddo drafod opsiynau
fegan fel rhan o’i adolygiad o’r adroddiad ar Ailfeddwl am
Fwyd yng Nghymru: Caffael Cyhoeddus mewn cysylltiad â Bwyd. Cytunodd
aelodau’r Pwyllgor i ddiolch i’r deisebwyr am godi’r mater, a hynny gan gytuno
hefyd i gau’r ddeiseb.
Gellir gweld manylion llawn ynghylch trafodaeth y pwyllgor
o'r ddeiseb hon a'r dogfennau cysylltiedig ar y tab Cyfarfodydd uchod.
Cafodd ei hystyried gyntaf gan y
Pwyllgor Deisebau ar 05/03/2019.
Etholaeth a Rhanbarth y
Senedd
·
Brycheiniog a Sir Faesyfed
·
Canolbarth
a Gorllewin Cymru
Rhagor o wybodaeth
- Hafan y Pwyllgor Deisebau
- Gweld pob deiseb sydd ar agor
- Gweld pob deiseb mae’r pwyllgor bellach yn
ystyried
- Sut mae proses Ddeisebu yn gweithio
Math o fusnes: Deiseb
Rheswm dros ei ystyried: Busnes y Senedd;
Statws: Wedi’i gwblhau
Cyhoeddwyd gyntaf: 04/03/2019