Iechyd meddwl yng nghyd-destun plismona a dalfa’r heddlu
Iechyd meddwl yng nghyd-destun plismona a dalfa’r heddlu
Inquiry5
Cynhaliodd y Pwyllgor
Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon ymchwiliad
byr i iechyd meddwl yng nghyd-destun plismona a dalfa’r heddlu, i asesu pa mor
effeithiol y mae heddluoedd yng Nghymru yn gweithio gyda phartneriaid i atal
pobl agored i niwed â phroblemau iechyd meddwl rhag mynd i ddalfeydd yr heddlu,
a pha mor effeithiol y mae heddluoedd yng Nghymru yn adnabod ac yn ymateb o ran
y bobl hynny a gaiff eu cadw yn nalfeydd yr heddlu.
Er nad yw’r cyfrifoldeb cyffredinol dros blismona wedi’i
ddatganoli, mae’r heddlu’n ymateb i amrywiaeth eang o sefyllfaoedd posibl, gan
gynnwys diogelu pobl sy’n agored i niwed sy’n dioddef o broblemau iechyd
meddwl. O gofio hyn, mae’n hollbwysig bod swyddogion a staff yr heddlu, os
ydynt yn gweithio ar y rheng flaen neu yn y ddalfa, yn gweithio mewn
partneriaeth ag asiantaethau datganoledig fel y gwasanaethau iechyd a’r
gwasanaethau cymdeithasol i sicrhau bod anghenion y bobl hyn sy’n agored i
niwed yn cael eu diwallu.
Fel rhan o’i waith
ar anghydraddoldebau iechyd meddwl, ysgrifennodd
Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol y Chweched Senedd at y Dirprwy Weinidog
Iechyd Meddwl a Llesiant ar 11 Gorffennaf 2022 i ofyn am y wybodaeth
ddiweddaraf am argymhellion Pwyllgor y Pumed Senedd. Ymatebodd y Gweinidogion
ar 31 Ionawr 2023.
Y
cefndir
Yn ystod dau ymchwiliad diweddar gan bwyllgorau’r Senedd
(sef Iechyd Emosiynol ac Iechyd Meddwl
Plant a Phobl Ifanc ac Atal Hunanladdiad), mae Aelodau’r Senedd wedi clywed gan gynrychiolwyr yr heddlu bod swm
cynyddol o adnoddau’r heddlu yn cael eu defnyddio i reoli argyfyngau iechyd
meddwl.
Iechyd
Meddwl a phlismona
Mae’r Concordat
Gofal Mewn Argyfwng Iechyd Meddwl yn gytundeb cenedlaethol
rhwng asiantaethau iechyd, asiantaethau cyfiawnder troseddol ac asiantaethau
gofal cymdeithasol sy’n nodi sut y bydd gwasanaethau ac asiantaethau sy’n ymwneud
â gofal a chymorth i bobl mewn argyfwng iechyd meddwl yn gweithio gyda’i gilydd
i ddarparu’r cymorth angenrheidiol. Mae’n cynnwys trefniadau ar gyfer rhagor o
waith ar y cyd a rhannu gwybodaeth yn well rhwng asiantaethau.
Dalfa’r
heddlu
Mae Arolygon o ddalfeydd yr heddlu yng
Nghymru wedi dangos, yn gyffredinol, bod y ddarpariaeth gofal iechyd yn dda.
Mae tystiolaeth hefyd yn sgîl arolygon ar y cyd o ddalfeydd yr heddlu bod
gweithio mewn partneriaeth yn gwella, gan gynnwys gwaith ar y cyd i fynd i’r
afael â phryderon am bobl a gedwir dan adran 136 o’r Ddeddf Iechyd Meddwl sy’n
cael eu rhoi yn y ddalfa.
Mae adran 136 o Ddeddf Iechyd Meddwl 1983 yn galluogi
swyddog heddlu i symud unigolyn o fan cyhoeddus, pan mae’n nhw’n credu bod yr
unigolyn yn dioddef o anhwylder meddwl a bod arno angen gofal a rheolaeth ar
unwaith, ac i’w gludo i fan diogel, er enghraifft, cyfleuster iechyd neu
gyfleuster gofal cymdeithasol. Mewn amgylchiadau eithriadol (er enghraifft, pe
bai ymddygiad y person yn peri risg uchel, na ellir ei reoli, i eraill), gall y
man diogel fod yn ddalfa’r heddlu. Mae Adran 136 hefyd yn nodi mai pwrpas cadw
person yw, i’w alluogi i gael ei asesu gan feddyg a gweithiwr iechyd meddwl
proffesiynol cymeradwy (er enghraifft, gweithiwr cymdeithasol neu nyrs wedi’i
hyfforddi’n arbennig), ac i wneud unrhyw drefniadau angenrheidiol ar gyfer
triniaeth neu ofal ar gyfer yr unigolyn.
Yr hyn a wyddom ar sail adroddiadau arolygu yw bod rhai
pobl yn cael eu cadw yn y ddalfa oherwydd eu bod yn berygl iddynt hwy eu hunain
neu i eraill, nid oherwydd eu bod wedi cyflawni trosedd. Mae llawer o’r
achosion hyn yn cynnwys plant, pobl â phroblemau iechyd meddwl, neu bobl hŷn
sy’n dioddef o ddementia. Mae’r heddlu bron yn gwbl ddibynnol ar asiantaethau
eraill, sef y gwasanaethau iechyd a’r gwasanaethau cymdeithasol yn bennaf, i
ddarparu gwasanaethau sy’n dargyfeirio pobl mewn gwendid i ffwrdd o’r ddalfa,
neu i ddarparu mesurau diogelu pan fydd pobl agored i niwed yn y ddalfa (fel
gofal iechyd, neu lety arall ar gyfer plant).
Sesiwn dystiolaeth |
Dyddiad, Agenda a Chofnodion |
Trawsgrifiad |
Fideo |
1. Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru Kate
Chamberlain, Prif Weithredwr, Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru Rhys Jones,
Pennaeth Uwchgyfeirio a Gorfodi, Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru |
|||
2. Cyngor Cenedlaethol Penaethiaid yr Heddlu Prif Gwnstabl
Cynorthwyol Jonathon Drake, Arweinydd Rhanbarthol Cyngor Cenedlaethol
Penaethiaid yr Heddlu |
|||
3. cynrychiolwyr y Byrddau Iechyd Lleol Richard
Jones, Pennaeth Arloesi Clinigol a Strategaeth, Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel
Dda Ian Wile,
Cyfarwyddwr Gweithrediadau Bwrdd Clinigol Iechyd Meddwl, Bwrdd Iechyd
Prifysgol Caerdydd a’r Fro Philip
Lewis, Pennaeth Nyrsio Iechyd Meddwl, Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf
Morgannwg Dr Chris
O’Connor, Seicolegydd Clinigol Ymgynghorol a Chyfarwyddwr yr Is-adran Iechyd
Meddwl ac Anableddau Dysgu, Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan |
|||
4. Cadeirydd Grŵp Sicrwydd Concordat Gofal Mewn Argyfwng Iechyd Meddwl Sara
Moseley, Cadeirydd Grŵp Sicrwydd Concordat Gofal Mewn Argyfwng Iechyd
Meddwl |
|||
5. Llywodraeth Cymru Vaughan
Gething AC, Y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Joanna
Jordan, Cyfarwyddwr Iechyd Meddwl, Llywodraethiant a Gwasanaethau
Corfforaethol y GIG, Llywodraeth Cymru Matt
Downton, Pennaeth yr Is-adran Iechyd Meddwl a Grwpiau Agored i Niwed,
Llywodraeth Cymru |
Math o fusnes: Ymchwiliad Pwyllgor
Rheswm dros ei ystyried: Busnes y Senedd;
Statws: Wedi’i gwblhau
Cyhoeddwyd gyntaf: 13/02/2019
Dogfennau
- Adroddiadau
- Adroddiad - Iechyd meddwl yng nghyd-destun plismona a dalfa’r heddlu PDF 668 KB
- Ymateb Llywodraeth Cymru - 10 Rhagfyr 2019 PDF 2 MB
- Gohebiaeth
- Llythyr oddi wrth Gadeirydd y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon at Gadeirydd y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg - 11 Chwefror 2018 PDF 102 KB
- Gwybodaeth ychwanegol gan Gyngor Cenedlaethol Penaethiaid yr Heddlu - 4 Ebrill 2019 (Saesneg yn unig) PDF 234 KB Gweld fel HTML (6) 6 KB
- Gwybodaeth ychwanegol gan Lywodraeth Cymru - 16 Mai 2019 PDF 426 KB
Ymgynghoriadau
- Iechyd meddwl yng nghyd-destun plismona a dalfa’r heddlu (Wedi ei gyflawni)