Hepatitis C
Hepatitis C
Inquiry5
Cynhaliodd y
Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon ymchwiliad
i Hepatitis C i edrych ar y gwaith sy’n cael ei wneud i geisio ei ddileu yng
Nghymru erbyn 2030.
Cyhoeddodd Pwyllgor
y Pumed Senedd ei adroddiad
ym mis Mehefin 2019. Ymatebodd
Llywodraeth Cymru ym mis Awst 2019.
Ysgrifennodd
Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol y Chweched Senedd at y Gweinidog Iechyd a
Gwasanaethau Cymdeithasol ar 8 Gorffennaf 2022 i ofyn am y wybodaeth
ddiweddaraf am argymhellion Pwyllgor y Pumed Senedd. Ymatebodd
y Gweinidog ar 30 Awst 2022. Ysgrifennodd
Pwyllgor Chweched y Senedd eto ar 26 Medi 2022 i ofyn am ragor o wybodaeth. Ymatebodd
y Gweinidog ar 21 Tachwedd 2022
Y cefndir
Mae hepatitis C yn
feirws a gludir yn y gwaed sy'n achosi llid yr afu a gall arwain at niwed i'r
afu yn y tymor hir. Caiff y feirws ei
ledaenu pan fydd gwaed rhywun heintiedig yn mynd i mewn i lif gwaed rhywun
arall.
Y brif ffordd y
caiff hepatitis C ei ledaenu yn y DU yw drwy rannu nodwyddau wrth gymryd
cyffuriau. Gellir lledaenu'r feirws hefyd drwy ddefnyddio nodwyddau heb eu
sterileiddio wrth dyllu'r corff neu gael tatŵ.
Anaml y caiff ei rannu drwy gyswllt rhywiol neu o'r fam i'r baban cyn
neu yn ystod genedigaeth. Mae pobl
eraill sydd â mwy o
risg o ddal hepatitis C yn cynnwys y rhai sy'n dod i gysylltiad â gwaed, megis gweithwyr gofal iechyd a
swyddogion carchar a phobl a gafodd drallwysiad gwaed cyn 1991 yn y DU neu mewn
gwledydd nad ydynt yn sgrinio gwaed ar gyfer y feirws. Ers 1991, mae'r holl waed a roddir yn y DU yn
cael ei sgrinio ar gyfer y feirws hepatitis C.
Bydd oddeutu un o
bob pump o bobl heintiedig yn cael gwared ar y feirws o'u cyrff yn naturiol o
fewn y chwe mis cyntaf ar ôl eu heintio. I'r gweddill, daw hepatitis C yn haint
cronig.
I'r bobl hyn, mae'r
canlyniad o gael eu heintio'n amrywiol iawn. Nid yw llawer o bobl byth yn
datblygu arwyddion na symptomau o glefyd yr afu ac mae'n bosibl na fyddant hyd
yn oed yn gwybod eu bod wedi'u heintio. Fodd bynnag, bydd tua 20 y cant yn
datblygu sirosis (creithiau) yr afu o fewn 10-30 mlynedd, a all arwain at
fethiant yr afu. Mae hepatitis C cronig
hefyd yn gysylltiedig â risg uwch o ganser yr afu.
Nid oes brechlyn ar
gyfer hepatitis C. Ystyrir bod meddyginiaethau newydd wedi chwyldroi triniaeth
hepatitis C fel y gall tua 9 o bob 10 o bobl, erbyn hyn, wella ohono os caiff
ei drin yn gynnar. Mae'r triniaethau tabledi newydd yn fwy effeithiol ac yn
cael llawer llai o sgil-effeithiau ac mae'r driniaeth yn cymryd 8 i 12
wythnos. Hyd yn oed os na fydd y
driniaeth yn cael gwared ar y feirws, gall arafu llid yr afu a niwed iddo.
Cylch gorchwyl
Y cylch gorchwyl ar
gyfer ymchwiliad y Pwyllgor
oedd:
- Y camau sy'n cael eu cymryd i fodloni
gofynion Cylchlythyr Iechyd Cymru (WHC/2017/048)
a gyhoeddwyd ym mis Hydref 2017 a chyrraedd targed Sefydliad Iechyd y Byd,
wedi hynny, i ddileu hepatitis B a hepatitis C fel bygythiadau sylweddol i
iechyd y cyhoedd erbyn 2030.
- Sut y gellir cynyddu gwybodaeth ac
ymwybyddiaeth y cyhoedd a gweithwyr iechyd proffesiynol am y feirws
hepatitis C.
- Y cwmpas i gynyddu gweithgarwch
cymunedol, e.e. rôl fferyllfeydd cymunedol.
- Hyfywedd rhaglenni triniaeth yn y
tymor hir.
Sesiwn dystiolaeth |
Dyddiad, Agenda a Chofnodion |
Trawsgrifiad |
Fideo |
1. Hepatitis C Trust Rachel Halford, Prif Weithredwr, Hepatitis C Trust Stuart Smith, Cyfarwyddwr, Hepatitis C Trust Aidan Rylatt, Cynghorwr Polisi a Seneddol, Hepatitis C Trust |
17 Ionawr 2019 |
||
2. Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol a Coleg Nyrsio Brenhinol
Cymru Dr Mair Hopkin, Cyd-Gadeirydd, Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol Dr Peter Saul, Cyd-Gadeirydd, Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol Delyth Tomkinson, Nyrs Glinigol Arbenigol Hepatoleg, Bwrdd Iechyd
Prifysgol Caerdydd a’r Fro Lisa Turnbull, Cynghorwr Polisi a Materion Cyhoeddus, Coleg Nyrsio
Brenhinol Cymru |
17 Ionawr 2019 |
||
3. Grŵp Gweithredu Clefyd yr Afu Llywodraeth Cymru Dr Brendan Healy, Cadeirydd Blood Borne Viruses Network, Ymgynghorydd
Microbioleg a Chlefydau Heintus,
Arweinydd Cenedlaethol ar Hepatitis Dr Ruth Alcolado, Dirprwy Gyfarwyddwr Meddygol, Bwrdd Iechyd Prifysgol
Cwm Taf Gavin Hardcastle.Hepatitis, Nyrs Glinigol Arbenigol Hepatitis, Bwrdd
Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan Dr Chinlye Ch’ng, Gastroenterolegydd Ymgynghorol, Bwrdd Iechyd Prifysgol
Abertawe Bro Morgannwg |
17 Ionawr 2019 |
||
4. Iechyd Cyhoeddus Cymru Dr Giri Shankar, Prif Ymgynghorydd ar gyfer Diogelwch Iechyd a Rheoli
Clefydau Trosglwyddadwy, Iechyd Cyhoeddus Cymru Dr Jane Salmon, Ymgynghorydd ar gyfer Diogelwch Iechyd, Iechyd Cyhoeddus
Cymru Dr Stephanie Perrett, Nyrs Arweiniol ar gyfer Iechyd a Chyfiawnder,
Rhaglenni Diogelu Iechyd, Iechyd Cyhoeddus Cymru |
17 Ionawr 2019 |
Math o fusnes: Ymchwiliad Pwyllgor
Rheswm dros ei ystyried: Busnes y Senedd;
Statws: Wedi’i gwblhau
Cyhoeddwyd gyntaf: 17/12/2018
Dogfennau
- Adroddiadau
- Adroddiad - Hepatitis C: Cynnydd tuag at ei ddileu yng Nghymru PDF 600 KB
- Ymateb Llywodraeth Cymru PDF 175 KB
Ymgynghoriadau
- Hepatitis C (Wedi ei gyflawni)