P-04-666 Democratiaeth mewn Llywodraeth Leol.
P-04-666 Democratiaeth mewn Llywodraeth Leol.
Cyflwynwyd y ddeiseb hon gan Royston Jones ar ar ôl
casglu 144 Llofnod
Geiriad
y ddeiseb
Yn y blynyddoedd diwethaf, cafwyd tuedd ar lefel
llywodraeth leol yng Nghymru lle gwelwyd swyddogion anetholedig yn cymryd
rheolaeth o awdurdodau lleol i bob pwrpas.
Yn ddieithriad, mae hyn yn digwydd pan fo grŵp bach
o gynghorwyr yn cytuno i ddangos teyrngarwch i uwch swyddogion yn hytrach nag
i'r cyngor y cawsant eu hethol iddo a'r bobl sy'n byw yn yr ardal leol.
Mae'n ddigwyddiad sy'n arwain at nifer o bryderon.
1. Pan fydd uwch swyddogion yn arfer pŵer a
chynrychiolwyr etholedig yn cael eu hallgáu, i bob pwrpas, o'r broses gwneud
penderfyniadau yna, yn amlwg, mae'r broses ddemocrataidd yn cael ei thanseilio
ac nid oes atebolrwydd am yr hyn a wneir.
2. Os yw'r rhan fwyaf o gynrychiolwyr etholedig yn cael
eu hallgáu o unrhyw rôl heb law am rai arwynebol, mae'n codi'r cwestiwn pam mae
angen i gynghorau, sy'n brin o arian, dalu cymaint, mewn ffyrdd amrywiol, i
eunuchiaid gwleidyddol.
Felly, rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru i fod yn
ymwybodol o'r bygythiad hwn i ddemocratiaeth leol, ac os daw'n amlwg bod uwch
swyddogion yn dylanwadu mewn ffordd amhriodol ac annemocrataidd ar drefniadau
rheoli unrhyw awdurdod lleol, i rybuddio'r awdurdod hwnnw'n gyhoeddus mai'r
cynrychiolwyr etholedig yn unig sydd â'r pŵer i wneud penderfyniadau, ac
os caiff y fath rybudd ei anwybyddu, i wneud yr awdurdod hwnnw'n destun mesurau
arbennig.
Gwybodaeth
ychwanegol
Ni waeth beth yw maint eu cyflogau gormodol na pha
gymwysterau sydd ganddynt, cyflogeion y cyngor a gweision yr etholwyr a'r
boblogaeth ehangach yw uwch swyddogion llywodraeth leol o hyd. Pan fyddant yn tanseilio democratiaeth drwy
gymryd rheolaeth dros yr awdurdodau lleol sy'n eu cyflogi, mae hynny'n
annerbyniol ac yn beryglus.
Ac eto, dyma'r union sefyllfa a welir mewn nifer o'n
hawdurdodau lleol, ond, am resymau y gŵyr hi orau beth ydynt, mae
Llywodraeth Cymru wedi anwybyddu'r sefyllfa, er bod y broblem o ran uchafiaeth
swyddogion wedi bod yn amlwg ers sawl blwyddyn.
Etholaeth
a Rhanbarth y Cynulliad
• Dwyfor Meirionydd
• Canolbarth a Gorllewin Cymru
Math o fusnes: Deiseb
Rheswm dros ei ystyried: Busnes y Senedd;
Statws: I'w ystyried
Cyhoeddwyd gyntaf: 13/01/2016